Zwanger: wat je wilt weten

Van de eerste weken tot echo’s, voeding, werk en signalen om op te letten.

Trimester-overzicht

Eerste trimester (0–12 w): organen ontwikkelen; misselijkheid komt vaak voor. Foliumzuur tot 10–12 weken.
Tweede trimester (13–27 w): meer energie, groei buik; 20‑wekenecho.
Derde trimester (28–40 w): zwaarder, voorbereiden op geboorte; let op kindsbewegingen.

Tekenen: misselijkheid, gevoelige borsten, moeheid, vaker plassen.
Testen: test vanaf je gemiste menstruatie; ochtendurine kan duidelijker zijn.
Uitgerekende datum: tel 40 weken (280 dagen) vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie.

Intake verloskundige: rond 7–10 weken; bespreking gezondheid en planning.
Echo’s: 13‑wekenecho (structureel), 20‑wekenecho; soms vroege vitaliteitsecho.
NIPT: screening op chromosomale afwijkingen; vrijwillig – kies wat bij je past.
Controleschema: regelmatige controles van bloeddruk, groei en welzijn.

Voeding: gevarieerd, voldoende eiwit/ijzer/jodium; foliumzuur (tot 10–12 w) en evt. vit. D volgens advies (supplementen).
Gewichtstoename: hangt af van begin‑BMI; bespreek richtlijn met je verloskundige.
Veilig eten: vermijd rauw vlees/vis, rauwmelkse kazen; was groente/fruit goed.

Beweging: blijf matig actief; luister naar je lichaam. Vermijd contactsporten en diepe buikoefeningen later in de zwangerschap.
Werk & rechten: bespreek aanpassingen (tillen, nachtwerk, staand werk) en ken je verlofrechten.
Reizen: vliegrestricties per maatschappij/zwangerschapsduur; beweeg en drink voldoende (DVT‑preventie). Autogordel: heupgordel onder je buik, diagonaal naast de buik.
Hoogte/duiken: hoge bergsport/duiken wordt afgeraden.
Seksualiteit: meestal veilig; bij bloedverlies/pijn of risico op vroeggeboorte: overleg.

Slaaphouding: na 28 weken liever niet plat op de rug; zijlig (bijv. links) is comfortabel en veilig.
Bekkenbodem: lichte oefeningen kunnen helpen bij klachten en herstel.
Mondzorg: laat tandvleesproblemen behandelen; een tandartsbezoek is doorgaans veilig.

Medicijnen: check altijd bij Lareb of je zorgverlener. Paracetamol kan, NSAID’s later in zwangerschap vermijden. Bij reflux/allergie: overleg geschikte middelen.
Vaccins: griep en 22‑wekenprik (pertussis) worden geadviseerd binnen NL‑richtlijnen. COVID‑19: volg RIVM‑advies.
Rhesus‑factor: bij Rhesus D negatief kan anti‑D rond 30 weken nodig zijn; je zorgverlener plant dit.
GBS: beleid verschilt; bij risicofactoren kan antibiotica tijdens de bevalling nodig zijn.
GDM: suikertest/OGTT bij risicogroepen of klachten; leefstijl/behandeling in overleg.

Twijfel over een medicijn of vaccin? Raadpleeg Lareb (medicijnveiligheid) en het RIVM voor actuele vaccininformatie.

Minder of geen kindsbewegingen na 28 weken: bel direct.
Pre‑eclampsie: hevige hoofdpijn, sterretjes zien, misselijkheid, pijn bovenbuik, plots oedeem: bel dezelfde dag.
Cholestase: jeuk aan handpalmen/voetzolen, vooral ’s nachts: overleg.
Vroegtijdig vruchtwaterverlies, regelmatige harde buiken vóór 37 weken, of bloedverlies: bel nu.
Hevige eenzijdige buikpijn (met bloedverlies): bel.

Vanaf ~28 weken voel je vaak dagelijkse bewegingen. Kies momenten waarop je baby normaal actief is en ga rustig zitten of liggen op je zij.

Tellen: 10 bewegingen binnen 2 uur is geruststellend. Twijfel? Bel je verloskundige.
Gebruik de kick counter om te tellen.

CMV/parvo B19: goede handhygiëne, let op blootstelling aan jonge kinderen.
Toxoplasmose: kattenbak vermijden, handschoenen bij tuinieren, vlees goed doorbakken.
Listeria: koelverse gerookte vis vermijden tenzij door en door verhit; zie voedselveiligheid.
Varicella/rubella: bij contact en twijfel: neem contact op.
Hete baden/sauna, agressieve chemicaliën en oplosmiddelen: liever vermijden; verf/haar verven in geventileerde ruimte en volgens instructie.

Tweeling/meervoud: vaker controles, hogere kans op vroeggeboorte; voeding/gewichtstoename op maat.
Hoog risico: hypertensie, diabetes, BMI > 30, 40+, auto-immuun, antistolling: extra monitoring in overleg.

Stemming/angst: aanhoudende somberheid, plezierverlies, paniek of nare herbelevingen: bespreek met je verloskundige/huisarts.
Middelen: geen alcohol/drugs; hulp bij stoppen is beschikbaar – vraag ernaar.
Onveilig thuis? Deel je zorgen met je zorgverlener voor een veiligheidsplan en steun.